Meahcásteaddji njála dorvun

Njála dilli davimus duottarguovlluin ii leat ráhpa. Dat leamašan áitojuvvon jávkat oalát ja dieđuid mielde bessii Suoma bealde ovddit háve jagi 1996. Meahciráđđehusa Tuomo Ollila dovdá njála dili Suomas buorebut go oktage eará. Su mielde njála dillái váikkuha eanemus biebmu ja gilvvohallan riebaniin.

– Olbmo doaimmat váikkuhit riebana leavvamii njála eallinguovlluin. Mii guođđit álo juoidá, maid rieban máhttá ávkkástallat. Nu Alaskas go Sibirijásge rieban lea čuvvon olbmo njálaid ássanguovlluide. Riebaniid galggašii bivdit maiddái áibbas ássojuvvon guovlluid lahka čielgasit eanet go dál dahkko, son gávnnaha.

Riebana intensiivabivdu gáibida ámmátolbmo čehppodaga

Jarmo Helander bivdá riebaniid measta ámmátolbmo vugiin. Son leamašan fidnus mielde sulaid vihtta jagi ja goddán dan áigge oktiibuot sulaid 500 riebana. Mannan dálvvi sálaš lei 80 riebana aitosaš bivdobaji áigge, mii bistá ođđajagimánu loahpas gitta cuoŋománu lohppii.

Helanderis lea spiehkastatlohpi ávkkástallat mohtorgielkká riebaniid vuohttimis, muhto dálki, muohtadilli ja riebaniid vuohki leat jođus oppa áigge buktet iežas hástalusaid. Guhkimus vuohttin sáhttá bistit 25-30 kilomehtera. Rieban lea viissis ja falli: Buorre siivun dat sáhttá ruohttat juobe 40 kilomehtera diibmoleavttuin.

– Jus rieban lihkostuvvá báhtarit, dat oahppá seammás, mo sáhttá gárgidit meahcásteaddjis, guhte boahtá maŋis skohteriin. Ja go dat lea fihtten vuogi, dan lea hui váttis bivdit, Helander Muitala.

Árvvolaš báikedovdamuš

Helander lea riegádan Ohcejogas ja bivdán guovllus gitta mánnávuođa rájes. Deháleamos riebanbivdoguovllut leat Báišduoddara, Gálddoaivvi ja Áilegasaid guovlluid. Dat lea hirbmat meahcceguovlu, gos bivdu ii lihkostuva almmá nana báikedovdamuša. Sus lea vásáhus riebanbivddus jo nuppi buolvvas, do su áhči lei ámmátlaš riebanbivdu dalle, go riebanis mákse vel ruđa.

Maiddái Helandera mielas riebanbivddu galgá beavttálmahttit, eandalii ássanbáikkiid lahkasiin.

– Fuones muolddatjagiid áigge rieban ávkkástallá biebmun rievssaha, čáhcelottiid, gálliid ja eará lottiid maniid ja čivggaid. Dáin sáhttet leat maiddái hárvenaš bessejeaddjit. Rieban ávkkástallá guorusin báhcán reviirra hui johtilit, nuba bivdu galgá leat oppa áigge. Dušše dat buktá bohtosa.

Bivddu lassin Helander dikšu biebmančuoggáid ja bessenbiejuid dárkkisteami. Oassi sálašin goddojuvvon riebaniin sáddejuvvo Biebmodoaimmahahkii dutkama várás, muhto muđuid sállašis lea unnán atnu.

Bessego njálla vel Suomas?

Dušše hárve suopmelaš lea oaidnán njála luonddus, muhto Tuomo Ollila lea várrugasat positiivva.

– Jáhkán, ahte moatti jagi siste Suomas lea bessejeaddji njállapárra, son árvvoštallá.

Riebanbivdu Suoma duottarguovllus lea dehálaš fuođđodikšunbargu. Njála suodjalanfidnus meahccebivdit eai leat geafudeamen Suoma luonddu, baicce nuppe gežiid. Riebana bivdu lea dehálaš vuohki Davvi-Sámi ealliid máŋggahámatvuođa lasiheamis. Vaikke máŋgasiidda dat orru ártet, njála buoremus ustit lea riebanbivdi, guhte girddiha skohteriin duoddaris.