Rádjerasttildeaddjiealggat
Dutkojuvvon

Salla fuođđodikšunsearvvi álgagis logi searvvi guovllus lean portii stellejedje čakčat 2021 fuođđokámeraid. Searvi dagai stuorra barggu ja vástidii kámeraid fuolaheamis ja govaid viežžamis. Govvamateriála analyserejuvvui oahppočájánasbargun geasi 2023 maŋŋá.

Boahttit ja vuolgit

Ovdajurddan lei, ahte ealggat sáhttet muhtun veardde boahtit Ruoššas Suoma beallái. Juobe nu olu, ahte meari galggašii váldit vuhtii ealgga vearuhusplánemis. Suoma valjit veságuovllut sáhtašedje geasuhit ealggaid.

Bohtosat eai loahpas dorjonge oainnu das, ahte Ruoššas boahtán ealggain livččii stuorra váikkuhus Salla ealganállái. Das man olu ealggat lihkadedje áiddi badjel Supmii, dat máhcce Ruššii seammá veardde. Oktiibuot oarjjás bohte 97 ealgga ja nuorttas vulge 93. Materiálas ealggaid mearri Sallas lassánii nappo njeljiin ealggain. Njiellopoarttain bohte oarjjás 76 ja vulge nuorttas 24 ealgga. Njuikenpoarttain bohte Supmii 21 ealgga ja Ruššii vulge 69 ealgga.

Govvamateriála doarju bures Luondduriggodatguovddáža árvvoštallama ealganáli sohkabeallejuohkášumis: árvvoštallan lea 1,48 álddu ovtta sarvá guovdu, go fas govvamateriálas gorri lei 1,36.

Miellagiddevaččat poartta luhtte fitnan, muhto Ruošša beallái báhcán ealggaid gorri lei 1,04 álddu ovtta sarvá guovdu. Sáhtašiigo leat, ahte Ruošša bealde meahcástandeaddu lei unnit ja ná meahccebivddu váikkuhus náli sohkabeallejuohkášupmái lei unnit ja ná juohkášupmi livččii lagabus ”lunddolaš” 1/1-gaskavuođa?

Poarttaid earut

Ealggat láhttejedje sierra láhkai njiello- ja njuikenpoarttaid lahkasiin. Njiellopoarta oaččui ealggaid bissut poartta lahkasis guhkit ja eahpidit rasttildeami. Njuikenpoarttain ealggat lihkadedje poartta badjel álkit, unnit eahpidemiin.

Smávva misiid dáfus njuikenpoarttat leat vehá váddásat, go miesit eai nagot nuiket áiddi badjel. Njuikenpoarttat goittotge addet ealggaide vejolašvuođa lihkadit goappáge guvlui seammá álkit.

Ovtta guvlui dolvon njiellopoarttatge eai leat ollásit ovtta guvlui. Dat luitet ealggaid maiddái Ruošša guvlui. Ealga sáhttá fámuin nordat iežas čađa maiddái njiellopoarttas. Muhtun dáhpáhusas sarvvis juobe bilidii njiellopoartta, goas dan dahkan ráiggi čađa manne máŋggat ealggat nuorttas.

Giđđat rádjejohtalus lassána

Ealggaid johtimis leat čielgasit áicamis jagiáiggiid váikkuhusat. Dálvemánotbajiin skábmamánus cuoŋománnui kámerat vurkejedje dušše muhtun johttiid, muhto miessemánus ealggaid lihkadeapmi kámeraid ovddas ealáskii.

Ealggaid lihkadeapmi kámeraid ovddas bisui aktiivvalažžan miehtá geasi, čavčča ragaha ja meahcásteami jaskkodettiin go muohta gassu.

Earáge johttit

Ealgga lassin kámeraide darvánedje 14 eará sihkkarit dovdájuvvon šlája. Ovdamearkan njukča, guorga ja boazu oidnojit linssa ovddas.

Govaid vuođul boazoáidi doaibmá dárkkuhusas mielde, go oktage boazu ii kámeraid bokte rasttildan áiddi. Suomas eallán stuorraspiriin buot earret albbas deive kámeraid ovdii. Poarttain bohte Supmii gávcci guovžža ja okta gumpe. Ruošša beallái manai okta guovža.

Vuovdedoalloinšenevra Tiia Jauhojärvi dagai Sallan fds:i guovllu poarttaid govvamateriálas oahppočájánasbarggu Lappi ámmátallaskuvlii. Oahppočájánasbargu lea lohkan láhkai https://urn.fi/URN:NBN:fi:amk-2023120835310