Fuođđogolmmačiegagiid rehkenastit einnostit buorre bivdobaji

Teksti Andreas Lindén ja Katja Ikonen, Luondduriggodatguovddáš  Govva Getty Images

Julkaistu26.8.2022

Maŋimuš viđa jagi áigge meahccevuoncceslottiid nálit leamašan lassáneamen bures. Máŋggain guovlluin nálit leat bisson mannan jagi dásis, man sáhttá atnit buorre vuonccesloddejagi mearkan.

Hurri

Hurri dávjodat lea bisson vehá guhkesáigásaš gaskaárvvu bajábealde.

Davvi-Gárjilis, Davvi-Savos, Oulus ja Lappis leat measta olahusa lágan alla dávjodagat. Maiddái Kainuus leat allagat dávjodagat go dábálaččat. Dáid buot sajiin rávisloddenálli lea lassánan mearkkašahtti láhkai ovddit jagi ektui, vaikke oppalašdávjodat lea sáhttá leat seammá dásis go mannan jagi.

Čukčá

Oulus ja Lappis oppalaš- ja rávisloddenálli lea čielgasit gaskaárvvu bajábealde. Davvi-Gárjilis nálli lea lassánan ja lea gaskaárvvu bajábealde. Eandalii rávisloddenálli lea lassánan measta olahusa lágan loguide.

Bakku

Bakku oppalašnáli dávjodat ja rávisloddenálli leat lahka guhkesáigásaš gaskaárvvu ja čivgabuvttadeapmi leamašan dábálaš. Beassádaga sturrodat unnui vehá ovddit geasi ektui.

Rievssat

Riikkaviidosaččat rievssat lea vehá maŋosmannan ovddit jagis ja oppalašdávjodat lea vehá guhkesáigásaš gaskaárvvu vuolábealde. Čivgabuvttadeapmi lea lahka gaskaárvvu.

Oulus rievssatdávjodagat leat lahka gaskaárvvus ja čivgaossodat báikkálaččat viehka allin. Kainuus ja Lappis oppalašnálli lea vehá gaskaárvvus vuolábealde. Lulli- ja Gaska-Bađaeatnamis ja Davvi-Gárjilis rievssahiid áicat fuođđogolmmačiegaga rehkenastimiin vel hárvvit. Dán jagi Gaska-Suomas eai áican olláge rievssahiid.

Rievssat molsu dálvái vilges uvjjaid, mii doaibmá suodjin spiriid vuostá muohttagis. Go dálkkádatrievdan lea mielddisbuktán muohtaáigodaga oatnu Suoma máttaosiin, vilges rievssahat gártet ain eanet leat bievlla alde. Rievssatnáli maŋosmannan sierra osiin riikkas lea oktavuođas dán oktiiheivetmeahttunvuhtii. Maiddái heivvolaš jeaggebirrasiid jávkama viiddis ájabargguid dihtii leat navdán váikkuhit vahátlaččat rievssatnállái.

Boađustabealla, mas meahccevuoncceslottiid dávjodat (okta/meahci km2), čivgaossodat (%) ja gaskamearálaš beassádaga sturrodat suoidne-borgemánus (dilli 9.8.2022). Rievssahis buktojuvvojit ovdan dieđut dušše Davvi-Supmii, gos materiála lea doarvái olu. Vuollel 25 golmmačiegagii vuođustuvvan árvvoštallamiin lea mearkkašahtti eahpesihkkarvuohta statistihkaid dáfus. Valljivuođa nuppástus ovddit jagi ektui lea bukton ovdan plus- ja minusmearkkaiguin čuovvovaččat: ± nuppástus < 15 % / + ja – nuppástus 15–30 % / ++ ja – – nuppástus > 30 %.

Lassedieđut ja raporttat guovlluid ja golmmačiegagiid bokte: riistakolmiot.fi

Giitit ja gopmirdat buot rehkenastiid

Dán geasi 856 fuođđogolmmačiegaga rehkenastin (dilli 9.8.2022) lea gáibidan issoras olu bargodiimmuid ja sulaid 10 300 kilomehtera johtima váttis eatnamiin. Dáin eaktodáhtolaš bargun dahkkon áicamiin leat sáhttán čohkket fuođđus mearrediđolaš dieđuid náliid ovdáneamis šlájaid mielde sihke rehkenastiid iežaset guovlluin ja riikkaviidosaččat.