Čuonjárehkenastimat suoidnemánus

Luondduriggodatguovddáš joatká Suoma fuođđoguovddáža piloterema čuonjánáli girdinrehkenastima.

Teaksta Antti Paasivaara Govva Petri Timonen

Julkaistu27.6.2022

Rehkenastimiin čuovvovaš čuonjánáli sturrodaga ja ráhkadusa helikopteriin badjel duhát potentiála lápmebáikki sierra guovlluin čuotnjága dihttonguovlluin suoidnemánu álgobeale áigge. Luke lea ovddidan lagamustá riikkavuložiid dárbbuide heivvolaš rehkenastinvuogi jagi 2018 rájes ja dálá hámis rehkenastin nubbi. Mihttomearrin lea stáđásmahttit čuonjágirdimiid oassin dábálaš fuođđočuovvuma.

Váttis čuovvut

Čuonjá lea gávnnahuvvon oktan buot váddáseamos čuozáhahkan dahkat fuođđočuovvuma. Nálle lea hárvelogut ja ásaha viiddis meahcceguovlluid, maidda lea váttis beasat. Árabut dušše smávva oassi seivon čuozáhagain ledje ássojuvvon, vaikke dain buot leat vejolaš lápmebáikkit. Lápmečuotnjágiid hirasvuohta dušše lasiha hástalusa.

Dás fuolatkeahttá dálá rehkenastima gudneáŋgiris mihttomearrin lea buvttadit oainnu jahkásaš čivgabuvttadeamis ja boahttevuođas maiddái čuonjánáli dilis ovttas eará materiálaiguin.

Girdinrehkenastin dorjojuvvo GPS-merkemiiguin ja eanarehkenastimiin

Rehkenastima leat dorjon jagi 2018 rájes GPS-čeabetriekkesmerkemiiguin, goas mearkačuonjábeassádagaid vuordit buvttadit reálaáigge dieđuid rehkenastima ja čuotnjágiid eallinbirasgáibádusain dutkamuša dárbbuide. Nuppe dáfus beassedáhpagiid dihtii dušše hárve mearkačuonjá buvttada beassádaga, nuba merkemii galgá boahttevuođas bidjat ain eanet deattu.

Lápmeáigge čuotnjágat ja čivggat rehkenastojuvvojit muhtun čuozáhagain maiddái eanarehkenastimiin, vai oaččošii oainnu sierra vugiid ávkkiin. Hehttehusaid haga lean eanarehkenastinge lea geavatlaččat máŋgii hástaleaddji, muhto fuolalaš válmmaštallamiin dat sáhttá buvttadit girdinrehkenastima dárkilut oainnu ovttaskas čuozáhaga čuonjánális.

Nuppe dáfus helikopter lea gávnnahuvvon čielgasit buoremussan fáhtet čuotnjágiid viiddis guovlluin gos lea váttis johtit oanehis áiggi siste, gosa eanarehkenastin lea juogo menddo váttis dahje veadjemeahttin.

Geasi rehkenastima bohtosiin sáhtát lohkat čuovvovaš Meahcásteaddji-bláđis.

Rehkenastinčuozáhagaid (čáhppes čuokkis) álgoplána sierra guovlluin Suomas. Rehkenastin sáhttá gokčat eanaš oasi čuotnjága ruovtturiikka leavvanviidodagas.